درمورد تاریخچه زعفران می‌توان گفت یک گیاه بومی منطقه جنوب غرب آسیا و خاورمیانه است.
به اعتقاد کارشناسان نخستین خاستگاه زعفران ایران، یونان، ترکیه و افغانستان بوده است.
در ابتدا کاشت زعفران در مرکز فلات ایران مرسوم بوده است.
پس از حمله مغول‌ها کشت و زرع زعفران در قائنات شروع شد و تا الآن نیز ادامه دارد.
در زمان هخامنشیان روزانه حدود یک کیلوگرم زعفران در دربار استفاده می‌شده است.
کاربرد زعفران در زمان هخامنشان خوراکی و آرایشی بوده و همچنین برای عطر آن نیز استفاده می‌شده است.
سپس در زمان ساسانیان و با ورود اعراب به ایران پای زعفران به کشورهای عربی نیز کشیده شد.
بعد از آن نیز در زمان بنی‌امیه ایرانیان در حوالی شام به کشت زعفران پرداختند.
بسیاری از اطبای ایرانی همچون بوعلی سینا و بخارایی از زعفران در تولید روغن دارویی و مواد آرایشی استفاده می‌کردند.
همچنین در منابع طبی و دارویی کهن ایرانی از زعفران به عنوان دارویی ارزشمند استفاده می‌شده است.
زعفران در گذشته به عنوان ماده ای شادی آور، تقویت کننده قلب و تقویت کننده هوش استفاده می‌شده است.
همچنین اطبا از آن به‌عنوان داروی سردرد، دردمفاصل، مسکن و درمان بیماری های دستگاه گوارش و تنفس استفاده می‌کرده اند.
معنی کلمه زعفران چیست؟
یکی از مواردی که در بررسی تاریخچه زعفران باید مورد توجه قرار گیرد معنی کلمه آن است.
قدمت کلمه زعفران به بیش از 3500 سال می‌رسد.
درخصوص ریشه کلمه زعفران گفته های گوناگونی مطرح شده که همگی با توجه به خصوصیات آن منطقی به نظر می‌رسند.
در اینجا ما به چند مورد از کلماتی که گمان می‌رود ریشه نام زعفران باشند اشاره می‌کنیم:
زرپزان: یعنی گیاهی که پرهای آن مانند زر یا طلا است که به نظر می‌رسد منظور کلاله های آن است.
زاپران: در اینجا زا به معنی زن زائو یا حامله است که یعنی مصرف زعفران سبب سقط جنین وی می‌شود.
درخصوص مطلب گفته شده مصرف زیاد زعفران برای همه مضر است و در زنان باردار باعث سقط جنین می‌شود.
اما مصرف متعادل زعفران نه تنها مضر نیست که مفید نیز هست.
زافران: فر به معنی شکوهمندی بوده و زافران یعنی گیاهی که باعث ایجاد شکوه و قدرتمندی می‌شود.
